Bireysel terapi türleri, bireylerin psikolojik sorunlarını çözmek ve kişisel gelişimlerini desteklemek için kullanılan tedavi yöntemleridir. Bu terapiler duygusal, davranışsal veya zihinsel sorunlarla başa çıkmada bireylere yardımcı olur. Terapistin kullanacağı yöntemler, danışan ile güvene dayalı bir ilişki üzerinde şekillenir. Bireysel terapi türleri ve özellikleri hakkında bilgi sahibi olursanız psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinden daha verimli sonuçlar elde edebilirsiniz. Üstelik sorunlarınıza hangi terapi şeklinin hangi nedenden dolayı daha iyi geleceğini değerlendirebilirsiniz.
Davranışçı Terapi
Psikolojik sorunlar karşısında en sık kullanılan bireysel terapi ve danışmanlık hizmeti çeşitlerinden biri davranışçı terapidir. Bu terapi çeşidi, ruhsal sorunların ve istenmeyen davranışların çözümüne odaklanır. Davranışçı terapinin kurucusu Ivan Pavlov’dur. Nitekim Pavlov’un köpeklerle ilgili ünlü deneyi, davranışçı terapinin tarihçesi ve gelişim sürecinde önemli bir yere sahiptir. Bu teoriye göre davranışların temeli geçmişte öğrenilenlerdir.
Davranışçı terapide esas amaç, olumsuz ve sağlıksız davranışları değiştirmektir. Aynı zamanda da bu davranışların yerine olumlu ve sağlıklı davranışların geçmesi amaçlanır. Bu yüzden bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında en merak edilen konu davranışçı terapinin ilkeleri ve özellikleridir. Bu terapi çeşidinin kısa sürede sonuç vermesi de temel ilkeleri ve özelliklerine duyulan merakı artırmakta.
Davranışçı terapi en temelde, davranışların geçmişte öğrenildiği ve değiştirilmesinin mümkün olduğu ilkesine dayanır. Ayrıca pekiştirme ve cezalandırma yöntemlerini kullanır. Pekiştirme yönteminde olumlu davranışları artırmak için ödüller veya teşvikler vardır. Cezalandırma ise olumsuz davranışları azaltmak için yaptırım uygulamayı ifade eder. Bu yöntemlerin gelişiminde B. F. Skinner gibi diğer davranışçı psikologların önemli bir etkisi vardır.
Örneğin aşırı el yıkama, davranışçı terapinin uygulama alanlarından biridir. Nitekim mikrop korkusu olan bir kişinin el yıkama alışkanlığını değiştirmek için farklı teknikler kullanılır. Örneğin kişi kademeli olarak daha az sıklıkta ellerini yıkamaya teşvik edilir. Bu süreçte maruz kalma terapisi uygulanır. Veya alkol kötüye kullanımı olan bir birey, olumlu davranışları pekiştirme ve olumsuz sonuçları azaltma teknikleriyle alkol tüketimini kontrol etmeye yönlendirilir.
Bunların yanı sıra sistematik duyarsızlaştırma da davranışçı terapide önemli bir yöntemdir. Bu yöntemle, korku veya kaygı yaratan durumlara karşı duyarsızlaştırma gerçekleşir. Nitekim kişi, kendisini rahatsız eden duruma maruz bırakılır ve tepkilerini kontrol etmesi öğretilir. Diğer taraftan modelleme yöntemi de davranışçı bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında önemli bir yöntemdir. Modellemede kişi olumlu davranışları, model aldığı başka bir kişiyi izleyerek öğrenir.
Davranışçı Terapinin Kullanım Alanları
Davranışçı terapinin geniş bir kullanım alanı olduğunu söylemek mümkün. Kişinin mevcut davranışlarına ve bunları nasıl değiştirebileceğine odaklanması, davranışçı terapinin kullanım alanlarının artmasını sağlamakta. Fakat bunu yaparken kişinin geçmişi, duygusal durumu veya çevresel etkenleri göze almamakta. Ki bu durum davranışçı bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında önemli bir noktadır. Genel olarak ifade edecek olursak kullanım alanları şu şekildedir:
- Obsesyon ve Kompulsiyon Tedavisi
- Anksiyete Bozuklukları
- Depresyon
- Alkol ve Madde Kullanımı Bozuklukları
- Yeme Bozuklukları
- Fobiler
Bilişsel Terapi
Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında ele alacağımız bir diğer terapi yöntemi bilişsel terapidir. Bu terapinin en önemli teorisyenleri Albert Ellis ve Aaron Beck’tir. Kısaca ifade edecek olursak bu terapi çeşidi, kişinin problemli duygu ve davranışlarına yol açan bozuk düşünce kalıplarını tespit ederek düzeltmeye çalışır. Temel ilkesi düşünce ve duygu ilişkisi olan bu psikoterapi türünde işlevsel olmayan ve kişiye zarar veren düşüncelerden kurtulmak esastır.
Bilişsel terapi teorisine göre kişinin düşünceleri, duygusal ve davranışsal tepkilerini doğrudan etkileme gücüne sahiptir. İşlevsel olmayan düşünceler, işlevsiz duygu ve davranışları tetikler. Bu bakımdan bilişsel terapinin temel amacı, bireyin düşünce süreçlerini değiştirerek daha sağlıklı duygusal ve davranışsal tepkiler geliştirmesini sağlamaktır.
Bilişsel terapinin uygulama yöntemleri diğer bireysel terapi türleri ve özellikleri ile farklılık gösterir. Nitekim bunlardan biri düşünce kalıplarını değiştirmedir. Terapi sırasında uzman psikolog, kişinin işlevsel olmayan düşünce kalıplarını belirler. Ardından bunları daha sağlıklı ve rasyonel düşüncelerle değiştirmeye çalışır. Bunu yaparken, olumsuz düşüncelerini nasıl tanıyacağını ve bunlarla nasıl başa çıkacağını öğretir.
Bilişsel terapide kullanılan bir diğer yöntem bilişsel yeniden yapılandırmadır. Bu yöntemde kişi, olumsuz otomatik düşüncelerini sorgulamaya ve yeniden yapılandırmaya başlar. Böylelikle daha sağlıklı düşünme yolları geliştirir. Bu terapi türünde şimdiki zamana vurgu ön plandadır. Başka bir deyişle, geçmişte yaşanan olaylar ve bilinçaltı yerine kişinin şimdiki zamanda yaşadığı problemler ele alınır.
Bilişsel Terapinin Kullanım Alanları
Terapi çeşitleri arasında bilişsel terapinin birçok kullanım alanından bahsetmek mümkün. Nitekim 1960’ların sonlarından itibaren bu terapi şekli birçok alanda kullanılmaya başlandı. Düşünce süreçlerini değiştirme üzerine odaklanan çalışmalar ise bilişsel davranışçı terapinin doğmasını sağladı. Genel olarak ifade edecek olursak bilişsel terapinin kullanım alanları şu şekildedir:
- Depresyon
- Anksiyete Bozukluğu Tedavisi
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Bilişsel Bozukluklar
Davranışçı ve Bilişsel Terapinin Benzerlik ve Farklılıkları
Psikoterapi alanında öteden beri bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında davranışçı ve bilişsel terapinin benzerlik ve farklılıkları merak konusudur. Bunları kısaca şu şekilde ifade etmek mümkün:
- Her iki terapi de şimdiki zaman problemlerine bakar. Kişinin günlük yaşamında daha sağlıklı davranışlar sergilemesini amaçlar. Her ikisi de hayattaki deneyimlerin yorumlanış biçiminin kişinin duygu ve davranışlarını etkilediğine inanır.
- Bilişsel terapi en temelde, kişinin düşüncelerine odaklanır ve olumsuz düşünceleri değiştirmeye çalışır. Davranış terapisi ise daha çok belirli davranışları değiştirmeye odaklanır. Bunu yaparken kişinin düşünce süreçlerine daha az odaklanır.
- Davranış terapisi, bilinçaltı ve geçmişe yoğunlaşmaz. Şimdiki zaman problemleri ve semptomlarını ele alır. Bilişsel terapi de şimdiki zaman problemlerine odaklanır. Fakat günlük deneyimleri de sorunların bir parçası olarak ele alır ve bunların izini sürer.
- Bilişsel terapi, kişinin düşünce kalıplarını değiştirerek duygusal ve davranışsal iyilik hallerini artırmayı hedefler. Bu terapi, sorunlu duygu ve davranışlara yol açan bozuk düşünce kalıplarını tespit eder ve düzeltir. Davranışçı terapide ise tüm vurgu davranış değişikliği üzerindedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bilişsel ve davranışçı terapinin bir arada kullanılmasıyla gelişen bilişsel davranışçı terapi tekniği psikoterapi alanında en sık kullanılan terapi yöntemlerinden biridir. Bu terapide psikolog, danışanın sağlıksız ve olumsuz inanç ve davranışlarını tespit eder. Bunların yerine sağlıklı ve olumlu inanç ve davranışların geçirilmesini amaçlar. Hem bilişsel hem de davranış terapilerinin temel unsurları bu yöntemde birleşir. Böylelikle danışanın düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki etkileşim daha kapsamlı şekilde incelenir.
Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında BDT’nin tarihçesi önemli bir merak konusudur. Kısaca ifade edecek olursak Albert Ellis ve Aaron Beck, bu terapi yönteminin kurucularıdır. Nitekim Ellis’in geliştirdiği rasyonel duygusal davranış terapisi (REBT) ve Beck’in geliştirdiği bilişsel terapi (BT), bilişsel davranışçı terapinin temelini oluşturur. Her iki isim de istenmeyen çevresel koşullar değişmese bile kişinin olaylara bakış açısını ve davranışlarını değiştirerek ruh sağlığını koruyacağına inanır.
Bilişsel Davranışçı Terapinin Kullanım Alanları
Son yılların en popüler terapi çeşitlerinden biri olan bilişsel davranış terapisinin birçok alanda kullanıldığını görmekteyiz. Ancak tedavinin başarılı olması için danışanın sürece aktif katılımı gerekir. Nitekim terapi, hastanın sorunlarını ve hedeflerini belirlemekle başlar. Öncelikle terapist ve danışan, birlikte bir tedavi planı oluşturur. Genel olarak ifade ettiğimizde bilişsel davranış terapisinin kullanım alanları şu şekildedir:
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Anksiyete ve Panik Bozukluk
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Depresyon
- Madde Bağımlılığı
- Fobi Tedavisi
- Aile ve Evlilik ile Cinsellikle İlgili Sorunlar
- Yeme Bozuklukları
Diyalektik Davranış Terapisi
Son yılların en popüler bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında ele alacağımız bir diğer yöntem diyalektik davranış terapisidir. Bu terapi aslında bilişsel davranışçı terapinin bir türüdür. Ve daha çok stresle başa çıkma, duygusal düzenleme, kişiler arası ilişkileri geliştirme becerileri kazandırmayı amaçlar. Bazı psikolojik sorunların tedavisi için en etkili terapi yöntemi diyalektik davranış terapisidir. Örneğin borderline kişilik bozukluğu olan ve intihar eğilimli kişiler için en uygun yöntemdir.
Diyalektik davranış terapisinde kişinin karşıt kavram veya davranış şekilleri arasında dengeli bir çözüm bulması esastır. Bu yöntemde kişi, kendini olduğu gibi kabul etmeyi öğrenir. Fakat aynı zamanda da düşünce ve davranışlarında değişiklik yapar. Bu konuda becerileri geliştikçe sorunlarla daha kolay başa çıkar. Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında diyalektik davranış terapisinin en önemli özelliği budur.
Tarihçesine bakacak olduğumuzda diyalektik davranış terapisinin kurucusu Dr. Marsha Linehan’dır. Kendisi bu yöntemi aslında borderline kişilik bozukluğunun tedavisi için geliştirmiştir. Bu bakımdan diyalektik davranış terapisi, birçok bakımdan bilişsel davranışçı terapinin ilkelerine dayanır. Ancak diyalektik yaklaşımı davranışçı yaklaşımdan farklılık arz eder. Ayrıca beceri eğitimine daha fazla önem verir. Geçmiş olaylar yerine şimdiki duruma, mevcut semptomlara ve psikolojik sorunlara odaklanması da davranışçı terapiye benzer.
Diyalektik davranış terapisinde uzman psikolog, danışana kişiselleştirilmiş terapötik destek sağlar. Örneğin telefonla danışma bunlardan biridir. Terapi seansları dışında destek sunması bu yaklaşımın önemli farklarından biridir. Aynı zamanda da terapist danışma ekiplerini önemser. Terapistler arası koordinasyon ve destek mekanizmaları da diyalektik bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında önemlidir.
Diyalektik Davranış Terapisinin Kullanım Alanları
Diyalektik davranış terapisi, kişilerin zorlayıcı duygusal ve davranışsal sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olan etkili bir terapi yöntemidir. Üstelik kapsamlı ve bütüncül bir yaklaşıma sahiptir. Bu yüzden birçok alanda kullanıma uygundur. Genel olarak ifade edecek olursak kullanım alanları şu şekildedir:
- Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi
- Anoreksiya ve Bulimiya Yeme Bozuklukları
- Alkol ve Madde Bağımlılığı
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Duygudurum Bozuklukları
Psikodinamik Psikoterapi
Son yılların en çok ilgi gören terapi çeşitlerinden biri de psikodinamik psikoterapidir. Bu terapi kısaca, bireyin yaşadığı içsel çatışmaları çözümlemeyi amaçlar. Bunun için bilinçaltındaki duygu, düşünce ve davranışlarını bilinçli hale getirir. Bu bakımdan psikodinamik psikoterapi yöntemi aslında psikanaliz teorileri üzerinde şekillenir. Kişinin geçmiş deneyim ve bilinçaltı dürtülerini anlamasına yardımcı olur. Bu sayede beklenen düşünce ve davranış değişikliğini gerçekleştirir.
Psikodinamik psikoterapinin kurucusu, psikanalizin kurucusu Sigmund Freud’dur. İlk olarak 19. yüzyılın sonlarında ortaya atılan bu teori zaman içinde farklı terapi yöntemlerine kaynak teşkil etti. Dahası, psikodinamik psikoterapi ile psikanaliz arasında çeşitli farklar oluştu. Bunlardan en önemlisi, psikodinamik psikoterapinin psikanalizden daha yoğun ve kısa süreli olmasıdır. Ayrıca yüz yüze ve daha seyrek aralıklarla uygulanır. Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında bu da önemli bir diğer noktadır.
Psikodinamik psikoterapiye göre bireyin geçmiş deneyimleri, özellikle çocukluk anıları ve travmaları içsel çatışmalarının esas nedenidir. Bu yöntemde terapist, farklı teknikleri kullanarak çatışmaların temel nedenlerini analiz eder. Kişinin geçmişini incelemek bu tekniklerden biridir. Bir diğeri kişiyi inanç ve davranışlarıyla yüzleştirmektir. Ayrıca destek vermek ve bilinçaltı bağlantılar kurmak da terapistin kullandığı tekniklerdir.
Psikodinamik Psikoterapinin Kullanım Alanları
Bilinçaltını konu edinen psikodinamik psikoterapinin günümüzde farklı birçok kullanım alanı mevcut. Nitekim bu terapi şekli olumsuz ve bastırılmış duyguları tanımak, kabul etmek ve bunları aşmak için oldukça etkilidir. Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında bu nokta en önemli tercih nedenlerinden biridir. Genel olarak baktığımızda bu terapinin en çok şu alanlarda kullanıldığını görüyoruz:
- Genel Ruh Sağlığı
- Duygusal Farkındalık
- Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları
- Kişilik Bozukluğu Tedavisi
- Olumsuz ve Bastırılmış Duyguları Tanıyıp Aşmak
- Çocukluk Anıları ve Travmalar
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- İlişki Sorunları
Bireylerarası Terapi
Bireysel terapi türleri ve özellikleri hakkında merak edilen konulardan biri de bireylerarası terapi yöntemidir. Kısaca ifade edecek olursak bu yöntem, kişinin başkalarıyla ilişkilerine odaklanan bir terapi yöntemidir. Bu terapide amaç, kişinin ilişki kurma yeteneklerini geliştirmektir. Bu süreç daha çok aile, iş ve sosyal çevrede iletişimi geliştirmeyi kapsar.
Bireylerarası terapinin en önemli özelliği, kişinin başkalarıyla ilişki kurma yeteneklerini nasıl geliştirebileceğini analiz etmektir. Uzman terapist, ilişkilerinde yaşadığı sorunları aşmak için neler yapması gerektiği üzerinde durur. İlişkide ortaya çıkan duygusal zorluklar, ilişki problemleri ve başa çıkma stratejileri terapi sürecinin temelini oluşturur. Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında bu önemli bir konudur. Terapi sürecinin ardından kişinin sosyal ve duygusal refahı artış gösterir.
Bireylerarası Terapinin Kullanım Alanları
Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında bireylerarası terapinin kullanım alanları da merak konusudur. Diğer terapi çeşitlerinde olduğu gibi bu terapinin de bazı özel kullanım alanları mevcut. Bunları genel olarak şu şekilde ifade etmek mümkün:
- Duygudurum Bozuklukları
- Sosyal Destek Artırma
- Rol Değişimi ve İlişkilerde Yetersizlik
- Kişilerarası Çatışma ve Stresi Azaltma
- Yas ve Kayıp Terapisi
- İletişim Becerilerini Geliştirme
Destekleyici Terapi
Bireysel terapi türleri ve özellikleri bağlamında ele alacağımız bir diğer terapi çeşidi destekleyici terapidir. Bu terapi kısaca, bireyin duygusal ve zihinsel sağlığını geliştirip güçlendirmek için kullanılan bir terapi çeşididir. En önemli amaçlarından biri, kişinin yaşadığı sorunlarla başa çıkma becerisini geliştirmektir. Ayrıca duygusal destek sağlamak, stresi azaltmak, duygusal ihtiyaçları karşılamak gibi konularda da fayda sağlar.
Destekleyici terapi hizmetlerinde psikolog, bireyin duygusal durumunu değerlendirir. Ve buna uygun stratejiler geliştirir. Örneğin özgüveni artırma bunlardan biridir. Kişinin duygusal dengesi sağlandıkça başa çıkma stratejilerini değerlendirmesi kolaylaşır. Bu yüzden destekleyici terapi hizmetleri birçok durum için uygun bir destek hizmetidir. Stresle başa çıkmak, yaşam kalitesini artırmak, olumsuz düşüncelerden kurtulmak gibi birçok konuda başarılı sonuçlar verir. Böylelikle bireyin daha sağlıklı bir hayat sürdürmesine yardımcı olur.
Destekleyici Terapinin Kullanım Alanları
Birçok psikolojik sorunun tedavisinde destekleyici bireysel terapi türleri ve özellikleri faydalı sonuçlar doğurmakta. Üstelik bu terapi çeşidini birçok terapinin yanında değerlendirmek de mümkün. Örneğin evlilik terapisi, aile terapisi, travma ve yas terapisi gibi terapi çeşitleri bunlar arasında en yaygın olanlarıdır. Genel olarak ifade edecek olursak destekleyici terapinin kullanım alanları şu şekildedir:
- Kaygı Bozukluğu ve Depresyon
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Madde Bağımlılığı ve Alkolizm
- Kronik Hastalıklarla Başa Çıkmak
- Duygusal ve Psikolojik Sağlığı Güçlendirmek
- Doğal Afetler Sonrası Gelişen Travmalar
- Evlilik, Aile, İlişki Sorunları
Burada kısaca özetlediğimiz bireysel terapi türleri ve özellikleri ile ilgili merak ettiğiniz tüm sorularınızı bize iletebilirsiniz. Emin Terapi Merkezi olarak sizlere farklı birçok konuda en uygun bireysel terapi seçenekleri sağlamaktayız. İster yüz yüze isterseniz online olarak bu hizmetlerimizden yararlanabilirsiniz.
