Histriyonik kişilik bozukluğu (HKB), bir kişinin aşırı dramatik, duygusal ve ilgi arayan davranışlarını ifade eder. Bu bozukluğa sahip kişiler, dikkat çekme ve onay aramaya muazzam miktarda çaba harcar. Örneğin, olaylara aşırı tepkiler verirler. Veya duyguları aşırı vurgularlar. Ancak sığ ve çabuk değişen duygulara sahiptirler. Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, bu kişilerle doğru ilişki şekilleri geliştirmeye yardımcı olur.
Histerik kişilerde aşırı duygusallık sebepleri farklıdır. Genel olarak baktığımızda manipülatif davranışlar histrionik kişilik bozukluğu grubundaki kişilerin belirgin özelliklerinden biridir. Histerik bozukluk nedeniyle kişi, ilişkide dikkat çekmek için farklı stratejiler uygular. Bu yüzden histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri hakkında farkındalıklar ne kadar yüksek olursa doğru iletişim ve davranış şekilleri geliştirmek o kadar kolay olur.
Histriyonik Kişilik Bozukluğunun Genel Özellikleri
Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı duygular ve dikkat ihtiyacı gibi özelliklerle yakından bağlantılıdır. Kişilik bozukluğu çeşitleri arasında bu bozukluk, kişiyi dramatik şekilde duygusal yapar. Bu kişiler genellikle kolaycıdır. Her zaman uygun şekilde dramatik ve cilveli davranırlar. Ancak bu davranışları gerçekçi değildir. Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri nedeniyle dikkatleri kendilerine çekmek isterler. Bu yüzden dramatiklik derecesini abartmakta sakınca görmezler.
Histerik kişilik sorunu yaşayanlarda dikkat ihtiyacı yüksek seviyededir. Bu durum aile ve sosyal ilişkilerine doğrudan yansır. Psikolojik hastalıklar kişilik bozukluğu ile birleştiğinde histriyonik özellikler daha da uç noktalara ulaşır. Davranışlarındaki abartıyı artıran histerik kişiler, sosyal kişilik bozuklukları nedeniyle çevrelerinden dışlanırlar. Bu durum onları yalnızlaştırarak sorun çözme becerileri konusunda daha zayıf bir noktaya getirir.
Aşırı Duygusallık
Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında en önemlilerinden biri aşırı duygusallıktır. Bu bozukluğa sahip hastalar, kendilerini aşırı dramatik ve abartılı şekilde ifade eder. Başkalarının dikkatini çekmek için her zaman gösterişli ve istenmeyen duygusal tepkileri vardır. Bu tepkileri tahrik edici davranışlar şeklinde ortaya çıkar. Örneğin, alaycı bir işaret olarak bazı önemsiz olaylara karşı bilinçli bir şekilde aşırı veya yetersiz duygusal tepkiler gösterirler.
Tüm kişilik bozuklukları arasında histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri en kolay fark edilen özellikler arasındadır. Nitekim, hastanın aşırı üzüntü, öfke veya neşe gibi duygularını dışarıdan kolayca fark etmek mümkündür. Aşırı duygusallık psikoloji bakımından farklı tepkileri bazen bir arada göstermelerine yol açar. Bunlar aşırı üzüntü, öfke veya neşe içerebilir. Aşırı tepki çeken davranışlar histriyonik kişilik özelliklerinin doğal bir parçası haline gelir. Bu tür kişiler duygu ve heyecan kontrolü konusunda zayıf oldukları için sosyal ilişkilerinde birçok sorun yaşarlar.
Dikkat İhtiyacı
Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında dikkat ihtiyacı önemli bir diğer özelliktir. Nitekim bu kişiler her zaman dikkatlerin odağında olmak ister. Ancak bu durum, onlarda duygusal dalgalanmalara neden olur ve bunun rahatsızlığını yaşarlar. Kişide eğer bağımlı kişilik bozukluğu gibi farklı sorunlar varsa yaşayacağı kaygı ve endişe durumu daha da artar. Sahnenin merkezinde olmadıklarında rahatlarlar. Ancak oraya geri dönmenin yollarını ve araçlarını da ararlar.
Dikkat ihtiyacı birden fazla kişilik bozukluğu için önemli bir göstergedir. Ve bu ihtiyaç sözcük seçiminden kıyafet seçimlerine kadar birçok konuda kendini gösterir. En çok da sosyal ilişkilerinde baskın hale gelir. Örneğin, kamusal alanda muhalif şekillerde görünmek histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında önemli bir belirtidir. Mantıksız bir şekilde kışkırtıcı giyinmeleri dikkat ihtiyacının bir yansımasıdır. Kendilerini aşırı şekilde tartışmaları da yine bu ihtiyacın sonucudur.
Histrionik bireyler, kişilerarası ilişkilerinde her zaman ilgi ve onay arayışındadır. Bu ihtiyaçları onları diğer insanlarla ilişki kurma biçimlerinde çok yapışkan ve sesli hale getirir. Her zaman ilgi odağı olmak ve tanıştıkları herkesten iltifat almak isterler. Hatta bu yüzden ilişki kurdukları herkese baskı yapıp sorun çıkarmaktan geri durmazlar. Bu tür durumlarda aşırı özgüven zararları ile karşılaşmaları kaçınılmaz hale gelir.
Davranışsal Özellikler
Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri kişileri gösterişli davranışlar sergilemeye iter. Bu kişilerin yaşadığı histeri bozukluğu, dikkat çekmek için abartılı davranış özellikleri göstermelerine yol açar. Dikkat çekmek için gerektiğinde çok ileri gidebilirler. Histriyonik kişiler, diğer insanların kendilerini sevmesini ve onaylamasını ister. Ancak bunu sağlamak adına abartılı şekilde davranırlar. Ayrıca, sosyal davranışlarında ve etkileşimlerinde dışa dönük ve flörtöz olabilirler.
İleri derecede histriyonik kişiler uzun süreli ve kalıcı ilişkiler kuramaz. Sosyal ilişkilerini sağlıklı şekilde sürdüremez. İlişkilerdeki ilgi arayışı kişilik bozukluğu belirtileriyle birleştiğinde sosyal çevrenin eleştirilerine uğrar. Dikkatleri üzerlerine çekmeye dönük istek ve davranışları, histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri konusunda kontrol becerilerini zayıflatır. Bu yüzden bu kişilerle hem evlilik hayatı hem de sosyal hayat oldukça zordur. Bu gibi durumlarda aile evlilik danışmanı hizmetlerine ihtiyaç artar.
Histrionik kişilik bozukluğu teşhisi konulan bireylerin ortak ve ilişkisel yönleri ayrıntılı ve bu nedenle oldukça temelsiz olarak karakterize edilir. Bekledikleri ilgiyi göremediklerinde manipülasyon teknikleri kullanırlar. Bu durum sağlıklı ve uzun süreli ilişkiler kurmalarını engeller. Davranışsal özellikleri aşırı dramatik, duygusal ve ilgi odaklı olduğu için hemen tüm hayatları bu özelliklerinden zarar görür.
Duygusal Dinamikler
“Duygusal uygunsuzluk” terimi HKB’li kişiler için oldukça uygundur. Çünkü bu kişilerin duyguları genellikle sığdır ve hızla değişir. Nitekim bu kişiler duygusal empati sorunları yaşar ve başkalarının duygularına tepki vermede nispeten istikrarsız davranırlar. Histerik kişilik bozukluğu nedenleri farklı olsa da duygusal dinamikler büyük ölçüde birbirine benzer. Sık değişen ruh halleri nedeniyle bu kişilerin ilişkileri oldukça istikrarsızdır.
Duygusal istikrarsızlık nedeniyle histerik kişiler çok hassaslaşır. Bu yüzden en sıradan olaylara bile aşırı tepki verebilirler. Bu durum, çevreleriyle ilişkilerinde çeşitli yanlış anlama ve kavgalara yol açar. Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri duygusal dinamiklerde istikrarı zorlaştırır. Bu bozukluğa sahip kişilerde bu yüzden sürekli bir içsel sıkıntı ve hoşnutsuzluk vardır. Bu bakımdan, kişinin histerik kişilik bozukluğu belirtileri ve özellikleri konusunda farkındalıklarını artırması ve tedavi konusunda destek alması gerekir.
Manipülatif Davranışlar
Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında manipülatif davranışlar esasen ilgi ve dikkat çekme amacına dönüktür. Bu bozukluğa sahip kişiler, aradıkları ilgiyi çekmek için başkalarına manipülasyon uygulamak ve tepkilerini kontrol etmek ister. Bu nedenle aşırı dramatik davranışlar gösterirler. Bu davranışlar arasında zorlama, şantaj, aşırı övgü gibi davranışlar vardır. Ayrıca suçlu hissettirme yöntemi de sık kullandıkları bir yöntemdir.
Aşırı hassas kişilik bozukluğu olanlar, manipülatif davranışları nedeniyle ilişkilerinde güven sorunu yaşar. Bu kişiler karşı tarafa güven vermedikleri gibi çevrelerine de güvensizlik duyarlar. Davranış ve kişilik bozuklukları geliştikçe güvensizlik duygusu artar ve yalnızlaşmaya başlarlar. En küçük bir eleştiriye dahi tahammül gösterememeleri histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında öne çıkmaya başlar.
Cinsel Olarak Tahrik Edici Davranma
Histerik bozukluğu olanlar, başkalarının kendilerine odaklanmasını sağlamak için davranışlarında aşırı cinsel hale gelebilirler. Genellikle bu tür davranışlar gerçek anlamda cinsel değildir. Ancak her zaman karşı cinsin bakışlarını çekmeyi amaçlar. Sosyal ortamlarda flörtle ilgili çok sayıda şaka yapmak bu tür davranış çeşitlerinden biridir. Ayrıca kendilerinin veya başkalarının dış görünüşlerine çok fazla önem verirler. Başkalarına çok fazla dokunmaları da bu tür davranış şekillerine örnektir.
Bu yönüyle histeri kişilik bozukluğu kişinin çevresiyle ilişkilerine ciddi ölçüde zarar verir. Tahrik edici davranışları dikkatleri üzerine olumsuz olarak çekmelerine neden olur. Histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri ve tedavisi zor olduğundan büyük çaba gerektirir. Bu yüzden kişi bu sorunları hayatı boyunca yaşayabilir.
İleri derecede kişilik bozukluğu nedeniyle kişide farklı psikolojik sorunların gelişmesi tüm yaşam kalitesinde düşüş yaratır. Aynı zamanda da cinselliğe bakışı olumsuz etkiler. Bu gibi durumlarda çiftler için cinsel terapi desteği faydalı sonuçlar sağlayabilir. Ancak yine de terapi desteğinin sınırlı bir etkisi vardır. Histerik kişiler sürekli dikkat çekmek istediği için tatminsizlik duygusunu kalıcı hale getirirler.
Yüzeysel Duygular ve İlişkiler
Çoğu kişilik bozukluğunda olduğu gibi, histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerin de duyguları yüzeyseldir. Pek çok durumda aceleci ve koşulların gerektirdiğinden daha fazla tepki verirler. Örneğin, bir anda gülümseyip hemen ardından kaşlarını çatabilirler. Veya ağlayarak coşkulu, neşeli ve enerji dolu olabilirler. Bu yönüyle histriyonik kişilik ile karma kişilik bozukluğu birbirine benzer. Ancak histerik kişilerin duygu ve davranışları büyük ölçüde sahte ve yapmacıktır.
Histerik kişilerde gerçekten derin ve uzun süreli kişilerarası bağlantı kurma güçlüğü vardır. Bu yüzden zayıf ve tekdüze ilişkiler kurarlar. Partnerlerinin ilişkilerinin derinliğine göre görünümü ve ilk dürtüyü tercih ederler. Bu durum, onların gerçek ve derinlikli sosyal etkileşim kurmalarını zorlaştırır. Sığ kişilerarası bağlantılar, histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu tür durumlar, histerik insanların duygusal yaşamlarından memnuniyetsizlik duymalarına neden olur. Bu da her zaman uyarım ihtiyacı yaratır.
Histriyonik Kişilik Bozukluğu İçin Terapi Desteği
Histriyonik kişilik bozukluğuyla başa çıkmak zor bir süreçtir. Çünkü hastalar işlev bozukluklarını nadiren kabul eder. Ayrıca terapiyi nadiren talep ederler. Bununla birlikte, doğru stratejilerle duygusal ve sosyal refahları açısından çok şey başarmaları mümkündür. Nitekim tedavide kullanılan en yaygın müdahaleler psikoterapötiktir. Bilişsel davranışçı terapi ve kişilerarası terapi, bireysel terapi için teknikler arasında bu bozukluk için en uygun olanlarıdır.
Histriyonik kişilik bozukluğu için terapi desteğinde hasta, duygularını ifade konusunda teşvik edilir. Böylece bunlarla başa çıkma stratejileri geliştirmesi sağlanır. Fakat bazı hastalar davranışlarının patojenik olduğunu kabul etmez. Bu yüzden tedaviye isteksiz kalırlar. Ayrıca terapiye başvurma istekleri de değişkenlik gösterir. Bu da terapiyi daha da zorlu hale getirir. Bu yüzden, terapistler tedavinin genel seyrinde oldukça hoşgörülü olmalıdır. Ve tabii histriyonik kişilik bozukluğu özellikleri ve hastanın gerçek ihtiyaçlarının farkında olmalıdırlar.
Kişilik bozukluğu türleri arasında histrionik kişilik bozukluğu üzerinde çalışmak her zaman kolay değildir. Ancak yine de bu kişilerin duygusal ve sosyal işlevlerinde anlamlı değişiklikler elde etmek mümkündür. Terapötik süreç, histrionik bozukluğun tedavisinde çeşitli faydalar sağlar. Daha uyumlu davranış ve duygu kalıpları geliştirmeye yardımcı olur. Daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına katkı sağlar. Fakat sürecin oldukça uzun ve çaba gerektiren bir süreç olduğunu unutmamak gerekir.
