Mazoşist kişilik bozukluğu kısaca, fiziksel acı veya psikolojik aşağılanmayla oluşan acıdan haz duymaya dayalı bir kişilik bozukluğudur. Mazoşist kişiler acılardan, zorluklardan veya utançtan bir tür neşe duyar. Psikolojik kişilik bozuklukları arasında bu tür bir kişilik bozukluğu, farklı psikolojik süreçlerle oluşur. Aynı zamanda da çevresel etkilerle gelişir.
Mazoşist Kişilik Bozukluğunun Tanımı ve Genel Özellikleri
Mazoşist kişilik bozukluğu, fiziksel ve/veya duygusal cezanın kendi kendine uygulanması ve süreçten zevk alma deneyimiyle karakterize edilir. Bu zarar veya acı dışsal veya içsel olabilir. Nitekim mazoşist kişilik bozukluğu çeşitleri arasında her ikisini de görmek mümkündür. Mazoşist bireylerin psikolojik acıyı değerlendirme şekilleri farklılık gösterir.
Mazoşist kişiliğe sahip erkeklerin özellikle zorluklar, aşağılanma veya algılanan düşük saygı sunan durumlara çekilmesi daha yaygın bir durumdur. Bu tür kişilerde bilinçaltı, başka insanlar tarafından zarar görme veya aşağılanma deneyimini hoş bir olay olarak hatırlar. Ruhsal mazoşist bireyler sıklıkla şunları deneyimler:
- Kendini sabote etme: Bazı insanlar gerçekten başarısız olmaya veya en azından yetersiz kalmaya çalışır. Bu tür kişilerde gizli mazoşist özellikler vardır. Örneğin, bir işi başarabilecekleri bir bağlamda karar alma süreçlerinde tökezlerler. Veya hızlı hareket etmezlerse oluşacak başarısızlıktan haz duymaları mümkündür. Mazoşistik kişilik nedir diye merak edenler için bunlar önemli püf noktalarıdır.
- Mağdur rolü: Mazoşistler her zaman birinin veya bir şeyin kurbanıymış gibi davranırlar. Bu noktada mazoşist kişilik bozukluğu belirtileri kritik önemdedir. Başkaları onlara kötü davrandığında veya onlarla dalga geçtiğinde, böyle bir rolden kaçamazlar. Kişilik bozukluğu kümeleri arasında kişide eğer uyumsuz kişilik bozukluğu da varsa mağdur rolünü benimsemek onu daha da mutlu eder.
- Başkalarından onay arama: Kendini kırbaçlayan insanlar, diğer insanlardan aldıkları onaya çok değer verir. Mazoşistlik belirtileri bu tür durumlarda daha açık şekilde ortaya çıkar. Bu onayı ararken, kendilerini aşağılayan veya zor durumlara sokan kararlar alırlar. Hatta mazoşist narsist kişilik bozukluğunda bu onayın verdiği haz derecesi daha fazladır.
Psikolojik ve Duygusal Dinamikler
Mazoşist kişilik yapısında belirli özellikler vardır. Bunlar genel olarak suçluluk, değersizlik ve kendini cezalandırma duygularına işaret eder. Hastanın oluşturduğu mazoşist kişilik bozukluğu şeması üzerinde farklı belirleyiciler rol oynar. Örneğin, çocuklukta taciz veya büyük cezalara maruz kalan hastaların yetişkinlik dönemlerinde bu duygulardan haz alması mümkündür. Veya ebeveynlerinin onayını alamadıkları için kendilerini cezalandırma yoluna gidebilirler.
Mazoşist kişilik bozukluğu özellikleri arasında kendine yönelik öfke önemli bir faktördür. Nitekim mazoşistler, saldırganlığın özelliği olan yansıtma yerine, saldırganlığı kendilerine yöneltme eğilimindedir. Bu durum hastanın kendine zarar vermesine yol açar. Kendini değersiz hissetmek mazoşist kişilik bozukluğu hastalığı için en önemli belirtilerden biridir. Hastanın değersizlik duygusuna ilişkin oluşturduğu şema kimyası öz değerini azalttığı gibi tedavi sürecini de zorlaştırır.
Diğer taraftan bağımlılık ve güvensizlik de mazoşist kişilik bozukluğu ilişkileri arasında önemli bir yere sahiptir. Nitekim sadist kişilikli bireyler, diğer insanların duygularına bağlı oldukları için düşük öz iddia yaşarlar. Düşük öz saygıya eşlik ettiğinde, aslında diğer kişiler tarafından kendilerine yapılan kötü şeyleri hak ettikleri sonucuna varırlar. Bu da sadizm ile mazoşist kişilik bozukluğu ilişkisi hakkında önemli bir ipucudur.
İlişkilerde Mazoşizm
Mazoşist kişilik bozukluğu hastaları, kişilerarası ilişkilerde acı veya aşağılanma arayışı içindedir. Bu yüzden, kendilerine psikolojik veya fiziksel olarak kötü davranan partnerleri tercih ederler. Psikolojik mazoşizm derecesi arttıkça kötü davranışların şiddeti de artar. Buna rağmen ilişkilerinde sık sık hayal kırıklığı veya reddedilme hissederler. Ayrıca karşı cins tarafından değersizleştirilmek ruhsal mazoşizm hastalarına haz verir. Nitekim bu tür duygular mazoşist bireyler için gerçek bir zevk kaynağıdır.
Mazoşizmde ilişki dinamikleri itaat etme ve kendini feda etme üzerinde şekillenir. Başka bir deyişle, mazoşist kişilik özelliklerine sahip kişiler ilişkilerinde itaatkar davranır. Kendilerini feda etmekten keyif aldıkları halde bunu gizlemek isterler. Bu durum, hastanın kendine acı çektirme eğilimiyle yakından ilişkilidir. Mazoşist kişilik bozukluğu evlilik ve aile ilişkileri ile sosyal hayatını ciddi ölçüde tehdit eder.
Mazoşist kişilerin ilişkilerinde bağımlılık da önemli bir diğer kavramdır. Nitekim mazoşizmde klinik tanının bir diğer psikopatolojik belirtisi, ilişkilerde artan bağımlılıktır. Partnerine hükmetmek için güç veya otorite kullanmak ve partnerin isteklerine rutin olarak teslim olmak, mazoşizmin klinik tanısı için önemli belirtilerdir. Dahası, mazoşist kişinin ihtiyaçlarını karşılayan ilişkinin daha fazla acıya yol açması ve bu acının verdiği haz duygusu tedavi sürecini zorlaştırır.
Mazoşist Kişilik Bozukluğu İçin Psikoterapi Desteği
Mazoşist kişilik özelliklerinin terapisi, hastanın yaşadığı durumu psikolojik bozukluk olarak kabul edip tedaviyi istemesiyle mümkündür. Psikoterapi alanında bilişsel-davranışçı terapi ve psikanaliz gibi psikolojik müdahaleler, mazoşistin acı arayışının yönünü yeniden şekillendirmesine yardımcı olur. Ancak terapide ilerlemek için hastanın bu tür davranışlarının nedenlerine inmek gerekir. Bu da psikoterapi uygulamalarının zaman almasına neden olur.
Mazoşist bozukluk nedeniyle kişinin sağlıklı ilişki modelleri geliştirmesi oldukça zordur. Terapi seanslarında hastaya doğru ilişki modelleri gösterilir. Fakat hastanın bu modelleri veya tacize tahammülü reddetmesi mümkündür. Bu bakımdan, mazoşist kişiliğin patolojik tutumları ve çok yönlü oluşu, terapi uygulamalarının seyrini olumsuz etkiler. Bununla birlikte, uygun terapi ve destek yardımıyla bu döngüsel seyri kesintiye uğratmak ve kişiyi daha sağlıklı bir noktaya getirmek mümkündür.
